معاملات آتی یا فیوچرز (Futures)
معاملات مبتنی بر قراردادهای فیوچرز از انواع دیگر معاملات اوراق مشتقه محسوب می‌شود که در حال حاضر از جمله پرکاربردترین نوع معاملات در بورس‌های آتی جهانی به شمار می‌رود. در حال حاضر بورس‌های بزرگی مانند بورس شانگهای چین، بورس فلزات لندن و بورس نیویورک از جمله پرترافیک‌ترین بورس‌ها در معاملات آتی جهان به شمار می‌روند.
قرارداد فیوچرز در حالت کلی بسیار شبیه معاملات سلف به شمار می‌رود و شباهت این دو نوع معامله بر این مبنا قرار دارد که قراردادهای آتی نیز بر مبنای تحویل کالا در زمان آینده قرار دارد اما قیمت معامله نیز در زمان حال اما بر مبنای شرایط آینده تصمیم گرفته می‌شود. یعنی طرفین معامله روی قیمت مشخصی با توجه به داده‌هایی که از آینده وجود دارد برای پرداخت به توافق می‌رسند، اما زمان تحویل کالا از طرف فروشنده به خریدار موکول به زمان مشخصی در آینده است. به همین دلیل است که گاهی این دو نوع معامله یعنی سلف و آتی به جای یکدیگر به کار می‌روند.
یک نکته مهم درباره قیمت معاملات در بازار آتی کالا این است که قیمت کنونی قراردادها بر اساس شرایط پیش‌بینی شده در آینده تعیین می‌شود و به همین دلیل قیمت‌ها هر روز و هر لحظه تغییر می‌کنند. این تغییر قیمت‌ها در بورس و بر اساس شرایط عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.
با این حال معاملات فیوچرز با معاملات سلف دارای تفاوت‌هایی است و از جمله مهمترین تفاوت‌های آنها این است که معاملات آتی یا فیوچرز در بورس انجام می‌شود. یعنی بر خلاف معاملات سلف که هیچ واسطه‌ای بین دو طرف قرارداد وجود ندارد در معاملات آتی نهادی به نام بورس وجود دارد و معامله از خلال این نهاد انجام می‌شود.
تفاوت دیگری که معاملات فیوچرز با معاملات سلف دارد بحث قوانین و استانداردهاست. در معاملات آتی قوانین و استانداردها از قبل توسط بورس تعیین شده و جایی برای تغییر شرایط معامله وجود ندارد. یعنی خریداران و فروشندگان در بازار آتی کالا بر اساس قواعد و قوانینی که از قبل توسط بورس تعیین شده وارد معامله می‌شوند و در صورتی که دو طرف این شرایط را از قبل پذیرفته باشند معاملات قابل انجام است.
استانداردهای معاملات بورس آتی کالا از قبل تعیین و تهیه شده و در فرایند معامله قابل تغییر نیست. هم فرمت، هم حجم و هم تاریخ انقضای معاملات از قبل توسط بورس تعیین می‌شود.
با توجه به اینکه معاملات آتی کالا در بورس معامله می‌شوند در نتیجه قیمت روز قراردادها هر لحظه بر اساس عرضه و تقاضا قابل تغییر است و قیمت تسویه قرارداد روزانه عوض می‌شود. در نتیجه همین شرایط است که معاملات آتی کالا علاوه بر خرید کالای تولیدی و جلوگیری از ریسک نوسات قیمتی آنها، دارای کارکرد سودآوری و سفته‌بازانه نیز هستند. یعنی تریدرها برای کسب سود وارد این معاملات می‌شوند و بر اساس تغییرات قیمت روزانه قراردادها اقدام به نوسان‌گیری می‌کنند.
نکته مهمی که در بحث قراردادهای آتی کالا در اینجا باید گفته شود این است که در قراردادهای آتی خریدار و فروشنده با یکدیگر وارد توافق نمی‌شوند بلکه آنها با بورس و شرایطی که بورس تعیین کرده وارد معامله می‌شوند. همان‌طور که قبلا گفتیم بورس از قبل شرایط و جزئیات انجام معامله را تعیین کرده و خریداران و فروشندگان با این نهاد وارد معامله می‌شوند.
هدف از انجام معاملات آتی عمدتا یک چیز است: اینکه خریداران کالاها و یا هر ابزار دیگری بتوانند از طریق این معاملات از ریسک‌های نوسانات قیمتی آینده در امان بمانند. ریسک‌های مالی مهمترین مسئله بازارهاست به ویژه اینکه وقتی پای مواد اولیه تولید یا کالاهای استراتژیکی از قبیل نفت و فلزات اساسی در میان باشد. تغییرات قیمت این کالاهای استراتژیک روی اقتصاد کشور تاثیر عمده‌ای می‌گذارد لذا برای جلوگیری از چنین ریسک‌هایی ابزارها یا قراردادهایی تعریف شده تا این ریسک‌ها دست کم اگرچه نه کاملا از بین بروند بلکه به حداقل ممکن برسند.
گسترش روزافزون معاملات آتی کالا همچنین مکان مناسبی برای ورود سفته‌بازان است بدین معنی که سرمایه‌گذاران با ورود به بورس آتی کالاها و معاملات اوراق در بورس و خرید و فروش آنها قبل از تاریخ سررسید اقدام به کسب سود از نوسانات قیمتی این قراردادها می‌کنند.
همچنین قیمت‌ها در قراردادهای آتی می‌تواند به عنوان خط راهنمایی برای قیمت کنونی یا اسپات معاملات باشد چرا که سرمایه‌گذاران بازار اسپات با نگاه به قیمت آتی کالاها می‌توانند روند نزولی یا صعودی انواع مختلف کالاها و اوراق را برآورد کنند. به عنوان مثال بالا رفتن قیمت نفت در بازار آتی کالای نیویورک باعث اقبال سهامداران بازار اسپات یا نقدی به نفت خواهد شد و این نوع از معاملات نیز مثبت خواهند شد.
بنابراین بازار آتی کالا از اهمیت بسیار زیادی برخوردار است هم در بحث تامین مواد اولیه تولید چه کالاهای استراتژیکی مانند نفت و فلزات اساسی که تولیدات کارخانجات و در حالت کلی اقتصاد کشور به آنها وابسته است و هم در بحث کالاهایی نظیر ارزهای جهانی که در راستای تامین مالی و یا حتی سودآوری در بازار فارکس مورد استفاده قرار می‌گیرند.
