نسبت سورتینو (Sortino Ratio)
«نسبت شارپ» از طرف تحلیل‌گران و اقتصاددانان بازارهای مالی به شدت مورد انتقاد قرار گرفت و آنها بر این عقیده بودند که این نسبت محدودیت‌هایی جدی دارد و این محدودیت‌ها باید رفع یا اصلاح شوند. اقتصاددانان تلاش کردند که این نسبت را تا حدی تعدیل کنند تا آن را قابل اتکاتر کنند. به همین دلیل بعدها نسبت دیگری برای محاسبه ریسک معرفی شد که تحت عنوان «نسبت سورتینو» شناخته می‌شود.
«نسبت سورتینو» یکی از نسبت‌های مهم محاسبه ریسک پرتفو است و در واقع تعدیل‌شده‌ی «نسبت شارپ» محسوب می‌شود. این نسبت توسط یک سرمایه‌دار آمریکایی به نام «فرانک ای. سورتینو» که مدیر صندوق سرمایه‌گذاری سورتینو نیز هست ابداع شد و بعد از وی تبدیل به ساختاری برای تشکیل پرتفوی سرمایه‌گذاری شد. «نسبت سورتینو» نوسانات منفی و مضر را با استفاده از انحراف معیار بازدهی‌های کاملا منفی پرتفو از نوسان کلی بازار متمایز می‌کند. در واقع در نسبت سورتینو دیگر از انحراف معیار بازدهی پرتفو استفاده نمی‌شود بلکه تنها انحراف معیار منفی پرتفو یا نوسان قیمت نزولی صندوق مدنظر قرار می‌گیرد.
محاسبه نسبت سورتینو به این صورت است که نرخ بدون ریسک را از بازدهی پرتفو کسر می‌کند و سپس نتیجه حاصله را بر انحراف معیار منفی دارایی تقسیم می‌کند. فرمول محاسبه نسبت سورتینو به صورت زیر است:
نسبت سورتینو = (بازدهی واقعی یا موردانتظار پرتفو – نرخ بدون ریسک) / انحراف معیار نزولی
تفاوت نسبت سورتینو و نسبت شارپ تنها در یک چیز است. در نسبت شارپ مخرج کسر عبارت بود از انحراف معیار پرتفو و این انحراف هم شامل نوسان صعودی بود و هم نزولی اما نسبت سورتینو نوسان صعودی را به عنوان ریسک در نظر نمی‌گیرد و تنها نوسان نزولی را مورد محاسبه قرار می‌دهد. دلیل این امر این است که اساسا حرکت قیمت رو به بالا به عنوان ریسک در نظر گرفته نمی‌شود. به همین دلیل است که گفته می‌شود نسبت سورتینو عملکرد تعدیل ریسک بهتری از پرتفو را در برابر نسب شارپ نشان می‌دهد.
این نسبت هم برای تحلیل‌گران و هم مدیران صندوق‌ها و یا سبدگردان‌ها و حتی سرمایه‌گذاران بسیار مناسب است چرا که با این نسبت می‌توانند بازدهی یک سرمایه‌گذاری در یک سطح ریسک بد را اندازه‌گیری کنند.
مانند نسبت شارپ هرچه نسبت سورتینو بالاتر باشد بهتر است. به عنوان مثال اگر دو صندوق سرمایه‌گذاری را در نظر بگیریم یک سرمایه‌گذار حرفه‌ای صندوقی را برای سرمایه‌گذاری انتخاب می‌کند که دارای نسبت سورتینو بالاتری باشد چرا که هرچه نسبت سورتینو بالاتر باشد بازدهی موردانتظار یک صندوق بر اساس ریسک نوسان قیمت نزولی بهتر است.
فرض کنیم دو صندوق سرمایه‌گذاری X و Y وجود دارند. صندوق X دارای بازدهی سالانه 12 درصد و نوسان قیمتی نزولی 10 درصد است. صندوق Y نیز دارای بازدهی سالانه 10 درصد و نوسان قیمتی نزولی 7 درصد است. اگر نرخ بدون ریسک در حالت کلی 2.5 درصد باشد نتیجه به شرح زیر خواهد بود:
نسب سورتینو صندوق X = (12 درصد – 2.5 درصد) / 10 درصد
نسبت سورتینو صندوق X = 95 درصد
نسبت سورتینو صندوق Y = (10 درصد – 2.5 درصد) / 7 درصد
نسبت سورتینو صندوق Y = 107 درصد
در مثال بالا همان‌طور که می‌بینیم اگرچه بازدهی مطلق صندوق X از صندوق Y بیشتر است اما در نهایت نسبت سورتینو برای صندوق Y بالاتر است چرا که نوسان قیمتی نزولی کمتری دارد که در نهایت باعث می‌شود نسبت سورتینوی آن بالاتر باشد. یک سرمایه‌گذار عاقل و حرفه‌ای صندوق Y را برای سرمایه‌گذاری انتخاب خواهد کرد.
اگرچه در نسبت شارپ سرمایه‌گذاران حتی برای افزایش قیمت نیز تنبیه می‌شوند چرا که آن را به عنوان ریسک در نظر می‌گیرد اما سورتینو این رخداد را یک اتفاق مثبت به شمار می‌آورد و آن را در محاسبات خود به شمار نمی‌آورد. این تنها تفاوت دو نسبت مهم شارپ و سورتینو در محاسبه ریسک پرتفو است.
